İslam, tutarlılıktır, Osmanlı Türkçesiyle insicâmdır. İnsan hayatında inanç ile düşünce, düşünce ile davranış arasında; Allah Celle Celelühü ile aramızdaki ilişkiyle, insanlarla aramızdaki ilişki arasında tutarlılık ve uyum olmalıdır.
Peki uyumlu olduğumuz hususunda gerçekten tutarlı mıyız?
İnsanların Ricası, Allah’ın Emrinden Sanki Daha Önde
İbadetler, insan hayatının olmazsa olmazlarıdır. Bu dünyaya “kulluk etmek için” gönderildik, bunun için yaratıldık. Yani Allah’ın emirlerini kesinlikle yerine getirmek zorundayız, yasaklarından da kesinlikle ve kesinlikle kaçınmak zorundayız. Allah’ın emirleri ve yasakları, kulların ricalarıyla karıştırılmamalıdır.
Bir düşünelim; çoğu zaman insanların ricalarını geri çevirmiyoruz. Öyle değil mi? Sevelim sevmeyelim, genel mahiyette insanların rica ettiği şeyleri yerine getirmek, görgüdür, nezakettir, inceliktir, insanlıktır. Yerine getirilmezse kabalık edilmiş, hoş davranış sergilenmemiş olur. Bu ve benzeri birçok gerekçe ile insanların ricalarını yerine getirir, yani ricalar doğrultusunda hareket ederiz. Olması gereken de budur.
Hal böyle iken hayatımızın geneline bakarsak acaba “yerine getirme, yapma” hususunda bir tutarsızlık olabilir mi? Evet, çoğu zaman ricaları yerine getirdiğimiz kadar Allah’ın emirlerini yerine getirme hususunda intizamlı ve tutarlı olamıyoruz. Ricalar geciktirilmez, genellikle hemen yerine getirilir. Allah’ın emirleri rica değil, emirdir. Yasakları da “lütfen yapmayın” değil, “kesinlikle yapmayın”dır. Yerine getirildiğinde mükâfat, aksi yapıldığında ise (Allah affetmezse) ceza vardır. Ricaları yerine getirmede gösterdiğimiz centilmenlik ve tutarlılığı, Allah’ın emirlerini yerine getirme ve yasaklarından sakınmada da kesinlikle göstermek gerekir. Tutarlılık, aklını kullanmak bunu gerektirir.
İbadetler Hem Allah’la Hem de Kullarla Aramızı İyileştirme Çabasıdır
Allah Celle Celâlühû ile aramızı iyileştirme ve O’nun rızasını kazanma çabamızı bir ömür sürdürme gayretine ibadet diyoruz. İbadetsiz hayat, anlamını yitirmiş büyük bir boşluktur. İbadetleri sadece Allah’a karşı olan vazifelerimiz olarak algılarsak, onu elimizden geldiğince yerine getiriyor olmamız, bütün meseleyi hallettiğimiz anlamına mı geliyor, elbette değil. Bu hususta da tutarlı davrandığımızı söylemek zor. Namaz kılıp, oruç tutmamıza, hacca gidip, zekât vermemize rağmen; müminlerle, insanlarla olan ilişkilerimizi hafife almak, önemsememek de ciddi tutarsızlıklarımızdan birisidir.
Namaz ve ibadet, insanı münkerden yani İslâm şerîatının yasakladığı ve selîm aklın çirkin gördüğü şeylerden engeller, engellemelidir. Peki, bu hususta bir tutarsızlığımız var mı? Elbette var. İbadetleri yerine getirme gayretimiz, insanlarla olan ilişkilerimizi iyileştirme hususunda bize yeterince yardımcı olmamaktadır. Bu yetersizlik ibadetlerin bizatihi kendinden asla kaynaklanmaz, bizim onları ifa edişimiz yani yerine getirişimizdeki noksanlıklardan, gereğince ibadetin özünü kavrayamayışımızdan; yeterince yoğunlaşamadığımızdan ve konsantre olamadığımızdan Allah’a yönelişin bizi eğitmemesindendir.
Kılınan namaz bize hem Allah Celle celâlühûnun rızasını kazandırmalı, O’na olan sevgi ve hürmetimizi artırmalıdır. Hem de insanlara olan merhametimizi, diğerkâmlığımızı ve onlara olan iyi niyetimizi hayata geçirmelidir. Namaz bizi eğitmelidir.
İnsanlığın Geleceği, İnsanın Allah’la Arasını İyi Tutmasına Bağlıdır
Allah Celle Celâlühû ile arası iyi olan insanın, insanlarla da arası iyidir, iyi olmalıdır. İbadet sosyal hayat ve insanlarla ilgili olması bakımından bir anlamda görgü kuralları, incelik, nezaket ve uyumluluk demektir. (Tabi günümüzdeki farklı yönelişlerin türettiği davranış kalıpları değil. Görgü, Peygamber’in (sas) görgüsüdür, nezaket onun nezaketidir.)
İnsanlığın geleceği, yaşanabilir toplumların ve huzurlu hayatların oluşması; insanın, insanlığın Allah’a yönelmesi, O’nunla arasını iyi yapmasına bağlıdır. Yaşanılır bir dünya, Allah Celle Celâlühû ile ilişkilerle, insanlarla ilişkiler arasındaki uyumu ve tutarlılığı gerçekleştirebilen şahsiyetlerle inşa edilecektir.
Yüce Allah’la ve insanlarla aranızın iyi olması duasıyla…
Dua Vakti
Allahım!
Bizleri, inanışlarıyla düşünceleri; ibadetleriyle davranışları arasında tutarlı olan kullarından eyle.
Bize, iffetimizi muhafaza ederek yaşamayı lütfet. Namazımızı kılan, orucumuzu tutan ve sana itaat eden Salih ve Salihalar olarak cennetine girmeyi bizlere nasip et.
Evimizin; Kur’an okunan, İslâm konuşulan ve meleklerin ziyaret ettiği bir yuva olmasını nasip eyle. Bizleri gece ibadetinden uzak kılma.
Allahım!
Bizim kalbimizi zikrine aç. Bize, Sana ve Rasulüne itaat etmeyi ve Kitabınla amel etmeyi nasip eyle. Bütün işlerimizin sonucunu güzel eyle. Bizi dünya perişanlığından ve ahiret azabından koru.
Âmin.