Günümüzde demir eksikliği ve buna bağlı olarak gelişen demir eksikliği anemisi, dünya genelinde yaygın bir sağlık sorunu haline gelmiştir. Hemoglobin üretiminde kritik bir rol oynayan demir, vücudun normal fonksiyonları için hayati öneme sahiptir. Ancak, beslenme alışkanlıkları, kan kayıpları, kronik hastalıklar veya diğer faktörler nedeniyle birçok insan demir eksikliği ile karşılaşabilir.
Demir Eksikliği Anemisi Nedir?
Demir eksikliği anemisi, kandaki kırmızı kan hücrelerinin ve dolayısıyla oksijen taşıma kapasitesinin azalmasına neden olan bir durumdur. Bu durum, genellikle yorgunluk, soluk cilt tonu, ısınmayan el ve ayaklar, saç dökülmesi, sık kırılan tırnaklar ve nefes darlığı gibi belirtilerle kendini gösterir. Demir eksikliği anemisi, özellikle kadınlar, çocuklar ve bazı risk altındaki gruplar için daha sık görülmektedir.
Demir eksikliği anemisi ile mücadele etmek, beslenme alışkanlıklarını gözden geçirmek, demir içeren takviyeleri kullanmak ve altta yatan sebepleri tedavi etmek gibi çeşitli yöntemleri içerir. Ancak, birçok insan bu sorunun farkında olmayabilir veya belirtileri başlangıçta hafife alabilir.
Demir Eksikliği İçin Risk Grupları
Demir eksikliği anemisi, yaş, cinsiyet, coğrafi konum ve yaşam tarzı gibi faktörlere bağlı olarak değişen bir sıklıkta ortaya çıkabilir. Beslenme alışkanlıklarındaki eksiklikler, özellikle demir açısından zengin gıdaların yeterince tüketilmemesi bu durumu tetikleyebilir. Ayrıca, ergenlik dönemindeki genç kızlar ve hamilelik dönemindeki kadınlar demir eksikliği açısından risk altında olabilir.
Demir Hangi Besinlerde Bulunur?
Özellikle kırmızı et başta olmak üzere et ürünleri, ıspanak, pazı, lahana gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler, mercimek, nohut gibi kuru baklagiller, fındık, badem, ceviz gibi kuruyemişler ve kuru üzüm gibi bazı kuru meyveler demir içeriğine sahiptir.
Ancak demir emilimini artırmak için beslenmede dikkat edilmesi gereken birkaç önemli nokta bulunmaktadır. İşte demir emilimini artırmak için alınabilecek önlemler:
C Vitamini İçeren Besinlerle Kombinasyon: C vitamini, demirin emilimini artırır. Bu nedenle demir açısından zengin gıdaları, C vitamini içeren gıdalarla birleştirmek önemlidir. Örneğin, sabah kahvaltılarda yumurtanın yanına bir demet maydonoz eklemek, kırmızı et içeren yemeklerin yanında bol yeşillikli salata tüketmek güzel tercihler olabilir.
Hayvansal ve Bitkisel Demir Kaynaklarının Birlikte Tüketilmesi: Eğer bir öğünde hem hayvansal (örneğin et, balık) hem de bitkisel (örneğin ıspanak, mercimek) demir kaynakları bulunuyorsa, bu demirin emilimini artırabilir.
Demir İçeren Gıdalarla Çay ve Kahveyi Aynı Anda Tüketmemek: Çay ve kahve içerisinde bulunan tanen adlı madde, demirin emilimini azaltabilir. Bu nedenle, demir içeren gıdalarla çay ve kahveyi aynı anda tüketmek yerine yemeklerden en az bir saat önce veya sonra tüketmek gereklidir.
Bu noktalara dikkat ederek, demir emilimini artırabilir ve vücuttaki demir düzeylerini koruyabilirsiniz. Ancak bazı durumlarda bu seçenekleri değerlendirmek yeterli olmayabilir. Bu durumlarda bir uzman kontrolünde demir takviyesi kullanmak gerekli olacaktır.
Demir Takviyesi
Demir eksikliği teşhisi kan testleriyle kolayca yapılabilmektedir. Kan testlerine göre gerekli durumlarda uzmanlar demir takviyesi önermektedir. Kişinin demir ihtiyacına bağlı olarak uygun doz belirlenir. Emilimini artırmak için sabah aç karnına ve sonrasında C vitamini içeren besinlerle tüketmek gereklidir. Mide rahatsızlığına sebep olduğu durumlarda uzmanın önerisiyle yemeklerle birlikte alınabilir. Bu süreçte düzenli kan testi yaptırmak önemlidir.
Bireysel ihtiyaçların farkında olarak kişiselleştirilmiş beslenme planına ek gerekli durumlarda takviye kullanmak yaygın görülen demir eksikliği anemisini önlemekte etkili olacaktır.
Sağlıklı günler dilerim.
DİYETİSYEN TUĞÇE GÜNDÜZ